सोहम नाईक..... गोव्याच्या बॅडमिंटनमधील उगवता तारा

साखळी शहराच्या एका शांत कोपऱ्यात, जिथे क्रीडा पायाभूत सुविधा अजूनही तेवढ्या प्रोफेशनल्स नाहीत, तिथे धैर्य, त्याग आणि दृढ इच्छाशक्तीची एक उल्लेखनीय कहाणी उलगडत आहे. त्याच्या केंद्रस्थानी 16 वर्षांचा सोहन नाईक आहे, जो एक नवोदित बॅडमिंटन खेळाडू आहे ज्याचा प्रवास हे सिद्ध करतो की कठोर परिश्रम आणि प्रतिभा अडथळ्यांना न जुमानता मार्ग शोधते.

आर्थिकदृष्ट्या सामान्य पार्श्वभूमीतून आलेल्या सोहमचे चॅम्पियन बनण्याचे स्वप्न त्यांच्या पालकांप्रमाणेच त्याच्याही आवडीने जपले जाते. त्याचे वडील भाजी विक्रेते म्हणून काम करतात तर त्याची आई एका स्पोर्ट्स कपड्यांच्या दुकानात काम करते आणि त्यांनी मिळून त्यांच्या धाकट्या मुलाच्या क्रीडा महत्वाकांक्षांमध्ये त्यांच्या मर्यादित साधनांच्या पण अमर्याद आशा ओतल्या आहेत. त्याचा मोठा भाऊ सूरजही एकेकाळी बॅडमिंटनमध्ये खेळला होता पण तो आपले स्वप्न पुढे नेऊ शकला नाही. आता, कुटूंबाच्या नजरा आणि आकांक्षा सोहमवरच आहेत.

‘आम्हाला आमच्या मुलाने या खेळात उंच भरारी घ्यावी अशी आमची इच्छा आहे. दररोज आम्हाला त्याची आवड दिसते आणि ती आम्हाला पुढे जाण्यास मदत करते’ असे सोहमची आई म्हणते, जिने तिच्या पतीसोबत मिळून सोहमला घराबाहेर प्रशिक्षण देण्याची धाडसी निवड केली आहे. हे पाऊल गोव्यातील अनेक पालक उचलण्यास कचरतात. त्यांचा हा निर्णय केवळ त्यांच्या मुलांच्या स्वप्नावरील विश्वासच ठेवत नाही तर सांखळीमध्ये मर्यादित असलेल्या संधी त्याला मिळाव्यात यासाठी त्याग करण्याची त्यांची तयारी देखील दर्शविते.

प्रशिक्षकाशिवाय बॅडमिंटन खेळाला सुरूवात

शहरी भागातील त्याच्या अनेक समवयस्कांप्रमाणे ज्यांना सुरूवातीपासूनच संरचित प्रशिक्षणाचा विशेषाधिकार मिळाला होता, त्या सोहमचा बॅडमिंटन प्रवास सांखळीच्या इनडोअर कोर्टवर रूजला. त्याला मार्गदर्शन करण्यासाठी कोणताही औपचारिक प्रशिक्षक नसताना, तो राज्यस्तरीय स्तरावर खेळणारे खेळाडू करण धावस्कर, सिराज वाडकर, अभिषेक स्वामी आणि त्याच्यापेक्षा सीनियर असलेल्या काही अनुभवी स्थानिक खेळाडूंसोबत केवळ निरीक्षण, चिकाटी आणि दररोजच्या काही खेळांवर अवलंबून होता. ते सुरूवातीचे दिवस सोहमने अधिक मजबूत आणि अनुभवी प्रतिस्पर्ध्यांत घालवले, ते त्याचे खरे वर्ग बनले. प्रोफेशनल मार्गदर्शन मिळाले नसेल, परंतू त्याने जे मिळवले ते मौल्यवान होते, जी लढण्याची जिद्द, जुळवून घेण्याची क्षमता आणि सुधारणा करत राहण्याची भूक. गोव्यात खेलो इंडिया उपक्रम सुरू झाला तेव्हा सोहमला मोठा ब्रेक मिळाला. सोहमने मोठ्या आशेने चाचण्यांना हजेरी लावली आणि त्याची निवडही झाली. गेल्या चार वर्षांपासून, सोहन प्रशिक्षक इरफान खान यांच्या देखरेखेखाली आता पेडे क्रीडा संकुलातील ‘खेलो इंडिया सेंट फॉर एक्सलन्स’मध्ये प्रगत बॅडमिंटनचे प्रशिक्षण घेत आहे.

शिस्तबद्ध प्रशिक्षण व्यवस्था

सोहमचे वेळापत्रक आता नियोजनबद्ध आणि सुव्यवस्थित आहे. त्याचा दिवस पहाटे 5 ते 7 या वेळेत फिटनेस सत्रांनी सुरू होतो, ज्यामध्ये स्टॅमिना, वेग आणि चपळता यावर लक्ष केंद्रित केले जाते. दुपारी 4 ते 7 या वेळेत तो मैदानावर जातो ज्यामध्ये एक्सरसाईज तसेच सामने खेळतो. आठवड्यातून दोनदा तो जिम सत्रांमध्ये जातो तर सकाळच्या सत्रांमध्ये तो लवचिकता आणि हलचालींवर भर देतो. ‘प्रशिक्षण कठोर आणि तीव्र आहे पण फायदेशीर आहे’ असे साखळीतील सेंट जॉन्स स्कूलमध्ये आपले शालेय शिक्षण आणि सध्या म्हापसा येथील सेंट झेवियर्समध्ये व्होकेशनल अभ्यासक्रम घेणारा सोहम नाईक म्हणाला. सेट झेवियर्सचे प्रतिनिधीत्व करताना सोहमने अलीकडेच जिल्हास्तरीय आंतर उच्च माध्यमिक स्पर्धेत आपल्या संघाच्या विजयात भरीव योगदान दिले. ‘मी लवकरच राज्य अंतिम फेरी खेळण्यास उत्सूक आहे. प्रत्येक सामना ही वाढण्याची संधी आहे’ असे सोहम नाईक म्हणाला.

क्रमवारीत प्रगती

गेल्या दोन वर्षांत, सोहम राज्य पातळीवर सातत्याने पदकांचा हकदार ठरला आहे. रुद्र फडतेसह गोव्यातील अव्वल शटलर्सवर त्याने मिळविलेल्या विजयांमुळे तो प्रतिभावंत खेळाडू म्हणून सध्या ओळखला जात आहे. पण खरं वळण सोहमच्या कारकिर्दीत आले जेव्हा, त्याने एका स्पर्धेत गोव्याचा सीनियर अव्वल खेळाडू अयान शेखचा पराभव केला. या निकालामुळे राज्यातील बॅडमिंटन समुदाय त्याच्याकडे गांभीर्याने पाहू लागले. ‘त्या विजयाने मला अशा विश्वास दिला की मी सर्वोत्तम कामगिरी करू शकतो’ असे सोहम शांत स्मितहास्य करत कबूल करतो. मला यामुळे राष्ट्रीय स्तरावर स्वत:ची चाचणी घेण्याची भूक लागली, असे ली चोंग वुई आणि लक्ष्य सेन यांना आपले आदर्श मानणारा सोहम नाईक म्हणाला.

चॅम्पियन मानसिकतेची निर्मिती

सोहमची कहाणी केवळ कोर्टवरील कामगिरीमुळेच नाहीयं. शिस्तबद्ध आणि नेहमीच उत्सुक, नवीन शॉट्स, कौशल्ये आणि तंत्रे शिकत राहण्याचा प्रयत्न करत तो यू-ट्यूबवर प्रसिद्ध खेळाडूंचे सामने पाहण्यात वेळ घालवतो. ‘मला शिकत राहायचे आहे, सुधारणा करत राहायचे आहे, असे सोहम सहज म्हणतो. सोहमने आधीच सब-ज्युनियर राष्ट्रीय आणि आंतर राज्य पश्चिम विभाग चॅम्पियनशिपमध्ये गोव्याचे नाव उंचावले आहे. या वर्षी, त्याच्या प्रगतीचा आलेख आणखी उल्लेखनीय आहे, ज्यामुळे त्याला गोव्याच्या सीनियर पुरूष संघात स्थान मिळाले आहे. त्याच्या वयाच्या व्यक्तीसाठी ही एक निश्चितच दुर्मिळ कामगिरी आहे.

सोहमचे भविष्य उज्वल

गोवा बॅडमिंटन संघटनेचे माजी सचिव संदीप हेबळे यांनी सोहम कशामुळे वेगळा आहे यावर प्रकाश टाकला. ‘सांखळीमध्ये नेहमीच बॅडमिंटन प्रतिभेचा समृद्ध प्रवाह असतो, परंतू सोहम इतरांपेक्षा वेगळा आहे. मी त्याला खूप कठोर परिश्रम करताना पाहिले आहे आणि हेच त्याला वेगळे करते. त्याची कठोर परिश्रम आणि चिकाटी त्याला एक उत्कृष्ट प्रतिभावंत बॅडमिंटनपटू म्हणून उदयास आणले आहे. एका सामान्य पार्श्वभूमीतील मुलाला असे वर येताना पाहणे खूप उत्साहवर्धक आहे. पेडे येथील ‘खेलो इंडिया सेंटर ऑफ एक्सलन्सस’, सोहमसारख्या तरूणांना एक व्यासपीठ आहे आणि सोहमने दोन्ही हातांनी ही संधी साधली आहे’ असे संदीप हेबळे म्हणाले.

महत्वाकांक्षेत रूजलेले स्वप्न

सोहम वास्तववादी तरी महत्वाकांक्षी आहे. त्याचे तात्काळ ध्येय हे राज्य पातळीवर सतत जिंकत राहणं, उच्च दर्जाच्या खेळाडूंना आव्हान देणे आणि राष्ट्रीय स्तरावर एक ठसा उमटवणे आहे. त्यापलिकडे, तो खेळात करियर करण्याचेही स्वप्न पाहतो - मग तो खेळाडू, प्रशिक्षक किंवा क्रीडा शिक्षक म्हणून असो. ‘माझे ध्येय फक्त खेळणे नाही तर दीर्घकाळात बॅडमिंटन खेळात योगदान देणे आहे, असे सोहम म्हणतोय. सोहम नाईकचा प्रवास आपल्याला आठवण करून देतो की, प्रतिभा कुठेही जन्माला येऊ शकते, अगदी साखळीसारख्या छोट्या शहरात, प्रत्येक रूपया मोजणाऱ्या कुटूंबात सुद्धा. परंतू शिस्त, संधी आणि अढळ पाठिंब्यासह, स्वप्नांना पंख फुटू शकतात. गोव्यासाठी सोहम नाईक एक आशादायक बॅडमिंटन खेळाडूपेक्षा जर प्रबळ इच्छाशक्ती असेल तर नेहमीच मार्ग निघतो याचा तो पुरावा आहे, आणि कदाचित, एके दिवशी, जेव्हा सोहम राष्ट्रीय किंवा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर उंच उभा राहील, तेव्हा त्याची कहाणी दुर्गम भागातील अनेक तरूणांना रॅकेट उचलण्यास प्रेरित करेल, मग ते कुठूनही आले असले तरीही.

संदीप मो. रेडकर