Sangli : 'मनपा' क्षेत्रात हजारो नैसर्गिक ऑक्सिजन प्लॅन्ट, देशी झाडांच्या लागवडीची गरज

सुमारे अडीच ते तीन टन कार्बन डायऑक्साईड झाडांमुळे शोषला जात आहे

By : रावसाहेब हजारे 

सांगली : सिमेंटची जंगले वाढू लागल्याने नैसर्गिक जंगले कमी होऊ लागली आहेत. वाढत्या लोकसंख्येला सावली देण्यासाठी बेसुमार वृक्षतोड सुरू आहे. पण त्याचे परिणाम जाणवू लागले आहेत, वातावरणाचा समतोल ढासळला. प्रदुषण वाढू लागले. त्याचबरोबर वाढत्या तापमानाचे फटके सर्वच क्षेत्राला बसू लागल्याने गेल्या काही वर्षात वृक्षलागवडीकडे सर्वत्र गांभिर्याने पाहिले जाऊ लागले आहे.

सांगली मिरज आणि कुपवाड महापालिका क्षेत्रात दररोज जवळपास नऊ लाखाहून अधिक टन ऑक्सीजन झाडांपासून मिळतो. तर सुमारे अडीच ते तीन टन कार्बन डायऑक्साईड झाडांमुळे शोषला जात आहे. महापालिका क्षेत्रात नुकत्याच सुरू असलेल्या वृक्षगणनेतून ही बाब पुढे आली आहे. शेकडो प्रकारची फुलपाखरे, पक्षी यासह जैवविविधता जपली जात आहे. तीन मीटर पेक्षा जास्त उंचीच्या झाडांची गणना सुरू करण्यात आली आहे.

अडीच महिन्यात सहा लाखांवर झाडांची गणना करण्यात आली आहे. येत्या दोन तीन महिन्यात उर्वरित पाच ते सहा लाख झाडांची गणना पूर्ण होईल. ऑरनेट टेक्नॉलॉजी प्रा. लि. कंपनीचे ७५ कर्मचारी वृक्षगणना करत आहेत. वृक्षगणना करताना ३९ माणकांच्या आधारे मोजणी करण्यात येत आहे. विशेष म्हणजे प्रत्येक झाडाचा पुर्ण फोटो, फळांचा आणि फुलांचा फोटो घेऊन अक्षांश रेखांशासह त्याची नोंद करण्यात येत आहे.

या वृक्षगणनेमध्ये वड पिंपळ, चिंच, करंज, उंबर, कडूनिंब, जांभूळ, आंबा आदी देशी झाडांबरोबरच शेकडो जातींची विदेशी झाडे आढळत आहेत. या तीन लाखांवर विदेशी आणि तितकीच देशी झाडे आहेत. या झाडांपासून महापालिका क्षेत्रात दररोज ४ लाख ७२ हजार ४५२ टन ऑक्सिजन निर्मीती आणि १ लाख ७१ हजार १६९ टन कार्बन डायऑ क्साईड शोषूण घेतला असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.

पूर्ण वृक्षगणना झाल्यानंतर ऑक्सिजन निर्मीती आणि कार्बन डायऑक्साईड शोषण्याच्या प्रमाणता दुपटीने वाढ होणार असल्याचे सांगण्यात आले. ५० वर्षाहून अधिक वयाची झाडेही अडीच हजारांपर्यंत आढळली आहेत. परंतू यामध्ये देशीबरोबरच विलायती झाडेही आहेत. ऑक्सीजन निर्मिती वाढवण्यासाठी देशी झाडांची लागवड वाढवण्याची आवश्यकता असल्याचे सांगण्यात आले.

झाडांना खिळे मारणे, दोऱ्या बांधणे फलक लावणे ठरणार गुन्हा

शासनाच्या निर्णयानुसार झाडांना खिळे ठोकणे, दोऱ्या बांधणे अथवा झाडांना रंग लावणे, लाईटच्या माळा गुंडाळणे यासारखे झाडांना इज होईल अशी कृती हा कायदेशीर गुन्हा ठरणार आहे. सांगलीत सुमारे आतापर्यंत ५०० हून अधिक झाडांना लायटिंग केल्याचे स्पष्ट झाले आहे. याबाबत महापालिका अथवा वृक्षप्रेमींनी तक्रार केल्यास संबंधितावर दंडात्मक कारवाई होऊ शकते. मुंबई उच्च न्यायालयाच्या निर्देशानुसार प्रतिझाड दहा हजारांचा दंड संबंधितांना होऊ शकतो.

झाडांवर २०० ते २५० प्रजातींचा आदिवास असल्याचे आढळून आले आहे. त्यामुळे एका झाडावरच अनेक प्रजातींची सजीव सृष्टी तयार झाली आहे. सजीव सृष्टीसाठी ऑक्सिजन निर्मिती वाढवण्यासाठी देशी झाडांच्या लागवडीची गरज अधोरेखित होत आहे. याच कारणामुळे वृक्षगणना करताना ऑईल पेंट सांगलीकरांचे वृक्षावरील प्रेम सर्वाधिक अथवा तत्सम वस्तूंचा वापर करण्यात आला नाही. जीपीएस, सिस्टीमव्दारे अक्षांश रेखांशासह मोजणी करण्यात येत आहे.

अनेक झाडांवर सजीव सृष्टी २५० प्रजातींचा एका झाडावर अधिवास सांगलीत ५० वषपिक्षा जास्त वयाची आतापर्यंत जवळपास २४२५ हून अधिक झाडे आढळली आहेत. यातील सदाहरित असणाऱ्या अनेक झाडांवर 200 ते 250 प्रजातींचा आदिवास असल्याचे आढळून आले आहे. त्यामुळे एका झाडावरच अनेक प्रजातींची सजीव सृष्टी तयार झाली आहे. सजीव सृष्टीसाठी ऑक्सिजन निर्मिती वाढवण्यासाठी देशी झाडांच्या लागवडीचे गरज झाडावरच अनेक प्रजातींची सजीव सृष्टी तयार अधोरेखित होत आहे

सांगलीकरांचे वृक्षावरील प्रेम सार्वाधिक

आजपर्यंत आपल्या ऑरनेट टेक्नॉलॉजी कंपनीने मुंबई, कोल्हापूर, इंदौरसह देशभरातील जवळपास ३२ मोठया शहरात वृक्षगणना केली आहे. परंतू सांगली महापालिका क्षेत्रात झाडांची संख्या मोठी आहे. हेरिटेज वृक्षाबरोबरच विविध गुणौषधी झाडांची संख्या लक्षणीय आहे. अन्य शहरात ठराविक संघटना अथवा वृक्षप्रेमी तसेच शासकीय संस्थाच झाडांबाबत वक्ष असतात. परंतु सांगली महापालिका क्षेत्रात वृक्षावर प्रेम करणाऱ्यांची संख्या जास्त आहे.

कोल्हापूर शहरात ठराविक भागात झाडे आहेत. परंतू सांगलीत उपनगरांमध्येही झाडांची संख्या जास्त असल्याची प्रतिक्रिया कंपनीचे संतोष गाडवे यांनी 'तरूण भारत संवाव' शी बोलताना दिली. हे भविष्यातील औद्योगिक, व्यावसायिक नियोजनासाठी उपयुक्त ठरणार असल्याचेही त्यांनी सांगितले.