सायकलिंगमधील गोव्याचे आशास्थान डर्विन, अथर्व

गेल्या काही वर्षांत गोव्यात सायकलिंग वेगाने वाढले आहे, जे संपूर्ण राज्यात सर्वांत लोकप्रिय फिटनेस मोडपैकी एक बनले आहे. महामार्गावरून किंवा गावातील मार्गवरून सायकलस्वार सायकल चालवताना दिसणे सामान्य झाले आहे. मनोरंजनासाठी, सहनशक्तीच्या शर्यतींसाठी, स्थानिक स्पर्धांसाठी किंवा राष्ट्रीय महत्त्वाकांक्षांसाठी, बरेच गोवेकर आता या खेळाचा स्वीकार करत आहेत.

या वाढत्या उत्साहामागे एक कठीण वास्तव आहे. राज्यातील स्पर्धात्मक सायकलस्वार आव्हानांशी झुंजत आहेत, ज्यापैकी अनेकांचा फिटनेस किंवा कामगिरीशी काहीही संबंध नाही, तर त्यांना आधार देण्यासाठी असलेल्या प्रणालींशी आहे. गेल्या वर्षांत, गोव्यात सायकलिंगला मोठा धक्का बसला आहे. गोवा सायकलिंग संघटना सध्या कायदेशीर अडचणींमध्ये अडकले आहे. हा मुद्दा आता गोव्यातील माननीय मुंबई उच्च न्यायालयात प्रलंबित आहे. निवडणुका झालेल्या नाहीत, ज्यामुळे असोसिएशन निष्क्रिय झाली आहे. परिणामी, खेळाडूंची निवड करण्यासाठी, आर्थिक पाठबळ देण्यासाठी, राष्ट्रीय खेळाडूंसाठी प्रवेश प्रक्रिया करण्यासाठी किंवा खेळाडूंना मार्गदर्शन करण्यासाठी कोणतीही अधिकृत संस्था नाही. ज्यांना राष्ट्रीय स्तरावर स्पर्धा करण्याची इच्छा आहे, या प्रशासकीय पोकळीमुळे एक मोठा अडथळा निर्माण झाला आहे.  तरीही, अनेक सायकलपटू खेळाबद्दलचे प्रेम आणि गोवा आणि भारताचे प्रतिनिधीत्व करण्याची त्यांची इच्छा याशिवाय इतर कोणत्याही कारणाशिवाय प्रशिक्षण, स्पर्धा आणि आकांक्षा बाळगत राहतात. गोव्यातील सायकलस्वारांना संधी नाकारल्या जाऊ नयेत याची तातडीची गरज ओळखून, सायकलिंग फेडरेशन ऑफ इंडियाने गोवा ऑलिम्पिक संघटनेला (जीओए) राष्ट्रीय सायकलिंग चॅम्पियनशीपसाठी निवड चाचण्या घेण्यास अधिकृत केले.  जीओएने गोव्यात झालेल्या 37व्या राष्ट्रीय खेळांमध्ये गोव्याचे पथक प्रमुख संदीप हेबळे आणि सायकलिंग उत्साही जॉएल फर्नांडिस यांनी सायकलिंग महासंघाचे तांत्रिक अधिकारी धर्मेंद्र लांबा यांना आमंत्रित केले आणि डर्विन विएगस आणि अथर्व सावंत हे गोव्याचे दोन खेळाडू त्यांच्या संबंधित श्रेणींमध्ये अव्वल स्थानावर आले. या चाचण्यांमध्ये प्रभावी सहभाग दिसून आला, ज्यामध्ये दोन सायकलिंगपटू त्यांच्या संबंधित श्रेणींमध्ये अव्वल स्थानावर होते. दोन्ही सायकलस्वार खूप वेगवेगळ्या पार्श्वभूमीतून आले आहेत, परंतू त्यांच्या प्रवासात समान गुण दिसून येतात ते म्हणजे त्यांची वचनबद्धता, आर्थिक त्याग आणि आणि अनिश्चित परिस्थितीतही पुढे जात राहण्याचा त्यांचा दृढनिश्चय.

डर्विनची उदयोन्मुख कहाणी

दक्षिण गोव्यातील चिचोणे येथील रहिवासी, डर्विन विएगस हा राज्यातील स्पर्धात्मक सायकलिंगचा सर्वात सुसंगत चेहरा बनला आहे. मडगाव येथे पूर्णवेळ नोकरी संतुलित करून, तो कामावर जाण्यापूर्वी दररोज सकाळी सुमारे अडीज तास प्रशिक्षण घेतो. त्याची ही एक दिनचर्याच बनून गेली आहे, ज्यामध्ये शिस्त, नियोजन आणि समर्पण आवश्यक आहे जे त्याच्या वयाचे बरेच लोक देऊ शकत नाहीत.  गेल्या तीन वर्षांतील डर्विनचा रेकॉर्ड स्थिर आणि प्रभावी प्रगती दर्शवितो. गोवा राज्य पुरूष एलिट चॅम्पियन, 2023, 2024 व 2025 मध्ये प्रथम स्थान, रत्नागिरी रोलर कोस्टर सायक्लोथॉन 2025 मध्ये उपविजेतेपद, आयर्नमॅन 70.3 गोवामध्ये तिसरे स्थान तसेच बेंगलोर सायकल चॅम्पियनशीप तसेच राष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धेत डर्विनचा आलेख नेहमीच उंचावलेला दिसून येत आहे.  डर्विनची महत्त्वाकांक्षा स्पष्ट आहे ती भारतीय जर्सी घालून आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये देशाचे प्रतिनिधीत्व करण्याची. त्याची प्रेरणा आहे तो कर्नाटकचा नवीन जॉन, जो चार वेळा राष्ट्रीय विजेता आणि भारतातील सर्वोत्तम सायकलपटूंपैकी एक आहे. पण डर्विन सायकलस्वारांना येणाऱ्या आव्हानाबद्दल खूप मनमोकळेपणाने बोलतो. एका स्पर्धात्मक सायकलसाठी किमान तीन लाख तर तिच्या देखभालीसाठी तसेच डायटसाठी 1 लाख खर्च येतो. राष्ट्रीय खेळाडूंसाठी प्रवास करणे देखील महाग आहे. गेल्या वर्षी आम्ही शर्यतीसाठी ओडिशाला गेलो होतो. आता तर पुन्हा ओडिशाला जावे लागणार आहे. प्रत्येक ट्रिपसाठी आम्हाला 30 ते 40 हजार खर्च येतो, असे डर्विन म्हणाला.  सायकलिंगमध्ये असलेले धोकेही डर्विन सांगतो. राष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये सायकलस्वार खूप वेगाने सायकल चालवतात. ‘जर एका सायकलस्वाराला अपघात झाला तर त्याच्या मागे असलेले स्वार साखळी प्रतिक्रियेसारखे पडू शकतात, असे डर्विन म्हणाला. गेल्या वेळी माझा सहकारी श्रवण जोगचा अपघात झाला आणि त्याच्या डोक्याला गंभीर दुखापत असूनही त्याने शर्यत पूर्ण केली.

जर डर्विन अनुभव आणि सातत्य दर्शवितो, तर म्हापसा येथील 19 वर्षीय अथर्व सावंत तरुणाईची उर्जा आणि प्रचंड क्षमता दर्शवितो. पेडणे सरकारी कॉलेजमध्ये अथर्व प्रशिक्षक अनिरूद्ध रविचंद्रन यांच्या मार्गदर्शनाखाली दररोज 4 ते 5 तास सराव करतो, जे त्याच्या ताकदी आणि कमकुवतपणानुसार त्याचे प्रशिक्षण तयार करतात. अथर्व हा केवळ सायकलपटूच नाही तर तो एक प्रतिभावंत जलतरणपटू, धावपटू आणि ट्रायथ्लीटही आहे. गेल्या काही वर्षांत अथर्वने राज्य अजिंक्यपद स्पर्धा, अॅक्वाथलॉन्स, ड्युएथलॉन्समध्ये भाग घेतला असून राष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धेत गोव्याचे प्रतिनिधीत्वही केले आहे. अथर्वच्या रेकॉर्डवर नजर टाकल्यास त्याचा एंड्युरन्स स्पोर्ट्समध्ये व्यापक पाया दिसून येतो. अथर्वची ध्येये धाडसी आहेत. सायकलिंगमध्ये, मला स्वत:साठी एक मजबूत नाव कमवायचे आहे. पण माझे स्वप्न 2028च्या ट्रायथ्लॉन ऑलिम्पिकमध्ये भारताचे प्रतिनिधीत्व करणे आहे, असे अर्थव म्हणतो. ‘हा एक लांब प्रवास आहे, पण मी त्यासाठी दररोज काम करत आहे. सायकलिंगसाठी निवड चाचण्यांचे समन्वयक असलेले संदीप हेबळे परिस्थितीचा सारांश स्पष्टपणे देतात. ‘गोव्यात सायकलस्वार खूप कठीण टप्प्यातून जात आहेत. संघटना न्यायालयीन प्रकरणांमध्ये अडकल्याने सर्व काही थांबले आहे आणि ही परिस्थिती पुढे चालू शकत नाही. कायदेशीर बाबी सोडविण्यासाठी वेळ लागतो, पण खेळाडू याचे बळी ठरत आहेत. भारतीय सायकलिंग महासंघ व गोवा क्रीडा प्राधिकरणाने यावर तोडगा काढण्याची वेळ आली आहे. एक तात्पुरती समिती नियुक्त करावी, जेणकरून खेळ संघटित पद्धतीने पुढे जाऊ शकेल, असे संदीप हेबळे म्हणतात.

सायकलस्वारांना मदतीचा हात सरकारने द्यायला पाहिजे. डर्विन सकाळी लवकर उठून सायकल चालवतो आणि भारतीय जर्सीचे लक्ष्य ठेवतो. अथर्व सावंत ऑलिम्पिकच्या स्वप्नासह दररोज तासनतास सराव करतो. श्रवण गंभीर दुखापतीनीही राष्ट्रीय स्तरावर परततो. मनोरंजनात्मक सायकलस्वार स्पर्धात्मक सायकलस्वारांना प्रेरणा देतात आणि पाठिंबा देतात आणि गोव्यातील अनेक नवोदित सायकलस्वार स्वप्ने पाहतात.

गोव्यात सायकलिंग एका निर्णयाक टप्प्यावर आहे. खेळ वाढत आहे, प्रतिभा दृश्यमान आहे आणि डर्विन आणि अथर्व सारख्या रायडर्सनी दाखवून दिले आहे की समर्पण काय साध्य करू शकते. योग्य पाठिंब्यासह - स्थिर प्रशासन, आर्थिक सहाय्य आणि सरंचित प्रशिक्षणाने गोव्यात खेळाडू निर्माण करण्याची क्षमता आहे, जे राष्ट्रीय स्तरावर उत्कृष्ट कामगिरी करू शकतात आणि आंतरराष्ट्रीय यशाची आकांक्षा देखील बाळगू शकतात, जो पर्यंत पाठिंबा मिळत नाही तो पर्यंत प्रवास असायला हवा त्यापेक्षा कठीण राहतो. तरीही गोव्याचे सायकलस्वार वैयक्तिक त्याग, शिस्त आणि त्यांच्या स्वप्नांवर दृढ विश्वास ठेऊन पुढे जात आहेत. त्यांची कहाणी अडथळ्याबद्दल नाही तर दृढनिश्चयाबद्दल आहे. आणि खरचं, शिस्त हीच अथर्वला वेगळे करते. त्याची प्रशिक्षण तीव्रता, बहु-क्रीडा पार्श्वभूमी आणि दीर्घकालीन दृष्टी त्याला गोव्यातील सर्वात आशादायक तरूण सहनशक्ती खेळाडूंपैकी एक बनवते.

- संदीप मो. रेडकर