500 च्या नोटेला पसंती ; मात्र छपाई खर्च वाढला

आरबीआयच्या अहवालामधून माहिती

वृत्तसंस्था/ मुंबई

देशाची आर्थिक परिस्थिती आणि नोटांच्या चलनाबद्दल अनेक महत्त्वाची माहिती उघड झाली आहे. अहवालानुसार, 500 रुपयांची नोट अजूनही देशातील सर्वात जास्त प्रसारित होणारी नोट आहे. मूल्यानुसार तिचा वाटा 86 टक्के आहे. जरी त्यात थोडीशी घट झाली आहे. आकारमानाच्या बाबतीत, 500 रुपयांच्या नोटांचा वाटा 40.9 टक्के होता. त्यानंतर 10 रुपयांच्या नोटांचा वाटा 16.4 टक्के होता. 10, 20 रुपये आणि 50 रुपयांसारख्या लहान मूल्याच्या नोटांचा एकूण वाटा 31.7 टक्के होता.

अहवालात म्हटले आहे की, 2024-25 या आर्थिक वर्षात नोटांच्या छपाईवरील खर्चात लक्षणीय वाढ झाली आहे. गेल्या वर्षी हा खर्च 5,101.4 कोटी रुपये होता, जो आता 6,372.8 कोटी रुपये झाला आहे, म्हणजे सुमारे 25 टक्के वाढ. हे कागद, शाई आणि सुरक्षा वैशिष्ट्यांच्या वाढत्या किमतीमुळे असू शकते.

रिझर्व्ह बँक आता 2, 5 आणि 2000 रुपयांच्या नोटा छापत नाही, जरी या नोटा अजूनही चलनात आहेत. बनावट नोटांवरील अहवालात असे म्हटले आहे की बँकिंग व्यवस्थेत जप्त केलेल्या एकूण बनावट नोटांपैकी 4.7 टक्के रिझर्व्ह बँकेने जप्त केल्या आहेत. 10, 20, 50, 100 आणि 2000 रुपयांच्या बनावट नोटा कमी झाल्या आहेत तर 200 आणि 500 रुपयांच्या बनावट नोटा अनुक्रमे 13.9टक्के आणि 37.3 टक्के ने वाढल्या आहेत, जी गंभीर चिंतेची बाब आहे.

500 ची नोट लोकप्रिय

एकंदरीत, आरबीआयचा हा अहवाल असे सूचित करतो की भारतात रोख रकमेचा वापर अजूनही व्यापक आहे. 500 रुपयांची नोट सर्वात जास्त प्रचलित आहे, परंतु डिजिटल रुपये आणि नाण्यांचा वापर देखील वेगाने वाढत आहे. बनावट नोटांवर देखरेख आणि नोटा छपाईचा खर्च यासारख्या मुद्यांवर आता अधिक लक्ष देण्याची आवश्यकता आहे.