नव्या कर्णधाराचे स्वागत

भारतीय क्रिकेटच्या इतिहासात कर्णधारपद नेहमीच विशेष स्थानावर राहिले आहे. महेंद्रसिंग धोनी, विराट कोहली आणि रोहित शर्मा यांसारख्या दिग्गजांनी अलीकडच्या काळात भारतीय संघाला यशाच्या शिखरावर नेले आहे. आता, या यशस्वी परंपरेची पुढची कडी म्हणून 25 वर्षीय शुभमन गिल याची भारतीय कसोटी संघाच्या कर्णधारपदी निवड झाली आहे. ही निवड भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने (बीसीसीआय) भविष्याचा विचार करून घेतलेली जोखीम आहे, जी गिलच्या प्रतिभेला आणि नेतृत्वक्षमतेवर विश्वास दाखविणारी आहे. गिलच्या निवडीचे स्वागत करताना, त्याच्यासमोरील आव्हाने, त्याची कारकीर्द, मागील कर्णधारांचे यश आणि आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमधील स्पर्धा यांचा विचार होणेही आवश्यक आहे. शुभमन गिल हा भारतीय क्रिकेटमधील एक चमकता तारा आहे. 2018 मध्ये 19 वर्षाखालील विश्वचषकात त्याने दमदार कामगिरी करत सर्वांचे लक्ष वेधले. त्याचा शांत स्वभाव, तांत्रिकदृष्ट्या परिपूर्ण फलंदाजी आणि मैदानावरील प्रौढ निर्णयक्षमता यामुळे तो लवकरच भारतीय संघाचा महत्त्वाचा भाग बनला. कसोटी क्रिकेटमध्ये त्याने 29 सामन्यांत 41.22 च्या सरासरीने 1,646 धावा केल्या असून, त्यात 4 शतके आणि 6 अर्धशतके समाविष्ट आहेत. ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध 2020-21 मालिकेतील गाबा येथील 91 धावांची खेळी त्याच्या कणखरपणाचे उत्तम उदाहरण आहे. गिलने यापूर्वी झिम्बाब्वे दौऱ्यावर 2024 मध्ये टी-20 मालिकेत भारतीय संघाचे नेतृत्व केले, जिथे त्याने 4-1 अशा फरकाने मालिका जिंकली. आयपीएलमध्ये गुजरात टायटन्सचे नेतृत्व करतानाही त्याने आपली क्षमता दाखवली. गुजरात टायटन्सचे प्रशिक्षक आशिष नेहरा यांनी गिलच्या नेतृत्वाची तुलना धोनीशी केली आहे, हे लक्षात घेण्यासारखे आहे. गिलची निवड केवळ त्याच्या फलंदाजीवरच नाही, तर त्याच्या शांत स्वभाव आणि दीर्घकालीन नेतृत्वाच्या संभाव्यतेवर आधारित आहे. महेंद्रसिंग धोनीने 2007 चा टी-20 विश्वचषक, 2011 चा एकदिवसीय विश्वचषक आणि 2013 ची चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकून मर्यादित षटकांच्या क्रिकेटमध्ये भारताला अभूतपूर्व यश मिळवून दिले. त्याच्या नेतृत्वाखाली सचिन तेंडुलकर, राहुल द्रविड आणि अनिल कुंबळे यांसारख्या दिग्गजांच्या निवृत्तीनंतरही संघाने सातत्य राखले. धोनीचा शांत स्वभाव आणि सामन्याच्या परिस्थितीला सामोरे जाण्याची कला गिलसाठी प्रेरणादायी आहे. विराट कोहलीने कसोटी क्रिकेटमध्ये भारताचा दबदबा निर्माण केला. 2014 ते 2021 या काळात त्याच्या नेतृत्वाखाली भारताने ऑस्ट्रेलियात दोन कसोटी मालिका जिंकल्या, जो भारतीय क्रिकेटच्या इतिहासातील मैलाचा दगड आहे. कोहलीच्या आक्रमक नेतृत्वाने आणि फिटनेस संस्कृतीने भारतीय क्रिकेटला नवे परिमाण दिले. रोहित शर्मानेही मर्यादित षटकांच्या क्रिकेटमध्ये दोन आशिया चषक (2018, 2023) जिंकले आणि टी-20 विश्वचषक 2024 मध्ये भारताला विजेतेपद मिळवून दिले. या तिन्ही कर्णधारांनी भारतीय संघाला जागतिक स्तरावर सातत्यपूर्ण कामगिरीसाठी ओळखले जाणारे बनवले. या दिग्गजांच्या तुलनेत गिलसमोरील आव्हान प्रचंड मोठे आहे. धोनी, कोहली आणि रोहित यांनी जागतिक स्पर्धांमध्ये यश मिळवले, तर गिलला अद्याप अशा मोठ्या स्पर्धेत नेतृत्वाची संधी मिळालेली नाही. त्याच्यासमोर आता इंग्लंड दौरा आणि भविष्यातील विश्वचषकासारख्या स्पर्धा आहेत, जिथे त्याला स्वत:ला सर्वार्थाने सिद्ध करावे लागेल. इंग्लंड दौरा कसोटीतील सर्वात खडतर आव्हानांपैकी एक मानला जातो. इंग्लंडमधील स्विंग आणि सीम गोलंदाजी, तसेच तिथल्या हवामानाच्या परिस्थितीमुळे भारतीय फलंदाजांची कसोटी पाहिली जाते. सध्या भारतीय संघात अनुभवी खेळाडूंची कमतरता आहे. विराट कोहली आणि रोहित शर्मा निवृत्त झाले असून, केवळ जसप्रीत बुमराह, के. एल. राहुल आणि रवींद्र जडेजा हे अनुभवी खेळाडू संघात आहेत. बुमराहच्या तंदुरुस्तीची चिंता आणि राहुलच्या कसोटी कामगिरीतील सातत्याचा अभाव यामुळे गिलवर अवलंबून राहण्याचा निर्णय घेण्यात आला. इंग्लंडचा संघ, बेन स्टोक्सच्या नेतृत्वाखाली, ‘बाझबॉल’ या आक्रमक खेळाच्या शैलीमुळे ओळखला जातो. स्टोक्सने 2022 पासून इंग्लंडचा दबदबा निर्माण केला आहे. त्यांच्याकडे जो रूट,

जॉनी बेअरस्टो आणि जेम्स अँडरसन (जर खेळला तर) यांसारखे अनुभवी खेळाडू आहेत. गिलला या आव्हानाला सामोरे जाण्यासाठी रणनीती आखावी लागेल, विशेषत: बुमराहच्या गोलंदाजीचा आणि स्वत:च्या फलंदाजीचा योग्य वापर करावा लागेल. जागतिक क्रिकेटमध्ये सध्या अनेक बलाढ्या संघ आणि कर्णधार आहेत. ऑस्ट्रेलियाच्या पॅट कमिन्सने 2023 चा एकदिवसीय विश्वचषक आणि 2021 चा टी-20 विश्वचषक जिंकला आहे. त्यांच्याकडे स्टीव्ह स्मिथ, डेव्हिड वॉर्नर आणि मिचेल स्टार्क यांसारखे खेळाडू आहेत, जे कोणत्याही संघाला आव्हान देऊ शकतात. दक्षिण आफ्रिकेच्या बवुमाने कसोटी क्रिकेटमध्ये सातत्य दाखवले आहे, तर न्यूझीलंडच्या केन विल्यमसनचे शांत नेतृत्व आणि फलंदाजी संघाला मजबूत बनवते. पाकिस्तानचा बाबर आझम मर्यादित षटकांमध्ये जबरदस्त कामगिरी करतो, तर बांगलादेशचा नजमूल हसन शांतोने अलीकडेच पाकिस्तानविरुद्ध टेस्ट मालिकेत यश मिळवले आहे. 2025 ची चॅम्पियन्स ट्रॉफी आणि 2027 चा एकदिवसीय विश्वचषक ही गिलसाठी मोठी आव्हाने असतील. गिलला या स्पर्धांमध्ये धोनी आणि रोहित यांनी मिळवलेल्या यशाची पुनरावृत्ती करावी लागेल. वयाच्या 25 व्या वर्षी दीर्घकालीन नेतृत्वाची संधी मिळाली आहे. त्याचा शांत स्वभाव, तांत्रिक फलंदाजी आणि युवा खेळाडूंना प्रेरणा देण्याची क्षमता त्याला वेगळे बनवते. जसप्रीत बुमराला तंदुरुस्तीच्या समस्यांमुळे आणि के. एल. राहुलला सातत्याच्या अभावामुळे कर्णधारपदापासून दूर ठेवण्यात आले, ज्यामुळे गिल हा योग्य पर्याय ठरला. गिलच्या नेतृत्वाखाली भारतीय संघात यशस्वी होण्याची क्षमता आहे. त्याच्याकडे बुमराहसारखा जगातील सर्वोत्तम गोलंदाज, जडेजासारखा अष्टपैलू आणि स्वत:ची फलंदाजी आहे. मुख्य प्रशिक्षक गौतम गंभीर याच्याशी त्याची जवळीक आणि त्याचा अनुभव गिलला रणनीती आखण्यात मदत करेल. ही निवड भारतीय क्रिकेटच्या नव्या युगाची सुरुवात आहे.