सात किरण

सात किरण ही एक संकल्पना आहे, जी थिओसॉफीमध्ये वारंवार येते. टी सुब्बा रो, सीडब्ल्यू लीडबीटर, अर्नेस्ट वुड आणि जेफ्री हॉडसन यांच्यासह सात किरणांबद्दल लिहिलेले अनेक थिओसॉफिस्ट आहेत. अॅलिस ए बेली यांनी तिच्या लेखनातून सात किरणांचाही सविस्तर खुलासा केला होता.

तथापि, हे सर्व लेखक सात किरणांच्या संकल्पनेबद्दल थोडी वेगळी समज आणि दृष्टिकोन सामायिक करतात. उदाहरणार्थ, अर्नेस्ट वुडने प्रत्येक किरणांचा सात वैश्विक तत्त्वांशी संबंध जोडला, तर जेफ्री हॉडसनने किरणांचा वापर प्रामुख्याने वेगवेगळ्या मानवांवर केला.

थिऑसॉफिकल साहित्य हे देखील निर्दिष्ट करते की प्रत्येक आत्मा (किंवा अधिक विशेषत: मोनाड) एका विशिष्ट किरणांशी संबंधित आहे आणि म्हणून सात प्रकारचे लोक आहेत. या तत्त्वाच्या अनुषंगाने लीडबीटरने स्पष्ट केले की लोक वेगवेगळ्या किरणांचे आहेत, बेलीने म्हटले: “सात किरणांमधून सत्याचे विविध पैलू पाहता येतात. प्रत्येक किरण गोष्टी वेगळ्या पद्धतीने पाहतो आणि त्याच्या गोष्टी करण्याची स्वत:ची पद्धत असते. प्रत्येक किरणांचे मत वेगळे असते.”

यातील काही वैविध्यपूर्ण दृष्टिकोनामुळे विद्यार्थ्यामध्ये अनेकदा गोंधळ निर्माण झाला आहे. मग असे काही लोक आहेत ज्यांचा असा विश्वास आहे की हा विषय मनोरंजक असला तरी तो फारसा व्यावहारिक नाही... आणि शेवटी कोणतेही ज्ञान (तात्विक किंवा अन्यथा) दैनंदिन जीवनात मूल्यवान होण्यासाठी ते लागू करणे आवश्यक आहे. म्हणून, या लेखाचा उद्देश सात किरणांच्या संकल्पनेचे सखोल विहंगावलोकन (मास्टर चोआ कोक सुईच्या शिकवणीच्या दृष्टीकोनातून) प्रदान करणे तसेच सात किरणांची समज का महत्त्वाची आहे यावर अंतर्दृष्टी प्रदान करणे हा आहे.

सात किरणांवर मास्टर चोआ यांचे मत :

मास्टर चोआ कोक सुई यांनी त्यांच्या लेखनात सात किरणांच्या संकल्पना स्पष्ट केल्या. त्याच्या गोल्डन लोटस सूत्रामध्ये (अशक्य साध्य करा), मास्टर चोआ असे सांगतात की सात किरण ‘निर्मितीच्या प्रक्रियेत वापरल्या जाणाऱ्या सात ऊर्जा’ प्रतिबिंबित करतात. या महत्त्वाच्या संकल्पनेचे महत्त्व समजून घेण्यासाठी या विधानाचे सखोल विश्लेषण आणि परीक्षण पुरेसे आहे.

या टप्प्यावर मॅडम ब्लाव्हत्स्की यांनी तिच्या महान रचना द सिक्रेट डॉक्ट्रीनमध्ये दिलेल्या सात किरणांवरील (मूळ) शिकवणी देखील योग्य असू शकतात. हे देखील लक्षात घेणे चांगले होईल की अनेक प्रकरणांमध्ये प्झ्ँ च्या शिकवणी बेझंट, सीडब्ल्यू लीडबीटर, हॉडसन, वुड्स, बेली इत्यादी इतर थिओसॉफिस्टपेक्षा लक्षणीय भिन्न आहेत. मॅडम ब्लाव्हत्स्कीच्या मते सात किरण हेलेना पेट्रोव्हना ब्लाव्हत्स्की (किंवा एचपीबी) ची गुप्त शिकवण आधुनिक थिओसॉफीचा पाया घालते. याचे वर्णन ‘आधुनिक गूढतेच्या स्मारकांपैकी एक’ म्हणून केले गेले आहे. मूलत: 1888 मध्ये प्रकाशित, यात कॉसमॉस (किंवा कॉसमॉस, लेखकाच्या मते) आणि पृथ्वीवरील मानवी जीवनाच्या विकासाचा आध्यात्मिक इतिहास दिला. जर तुम्हाला द सिक्रेट डॉक्ट्रीन वाचण्यात स्वारस्य असेल तर तुम्हाला पुस्तकाचा अभ्यास कसा करायचा याबद्दल आमचा लेखदेखील वाचावासा वाटेल. मास्टर चोआंच्या मते, सात किरण प्रतिबिंबित करतात: ‘सात ऊर्जा निर्मिती प्रक्रियेत वापरल्या जातात’. शिकवणी समजून घेतल्यावर, सात किरणांचा अभ्यास करण्याचे महत्त्व, त्यांचे गुण आणि उपयोग समजणे सोपे होईल. शेवटी, विश्वातील प्रत्येक गोष्ट या सात शक्तींचा वापर करून निर्माण केली जाते. या सात शक्तींपैकी प्रत्येकाच्या उपस्थितीशिवाय कोणतीही वस्तू अस्तित्वात नाही. त्यामुळे या सातही शक्ती आपल्यातही आहेत. म्हणूनच, जर आपल्याला आपल्या जीवनात यशस्वी व्हायचे असेल, तर या सर्व सात शक्तींचा देखील आपल्यामध्ये विकास करणे आवश्यक आहे.

हे उदाहरण देऊन समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया. क्षणभर विचार करा की तुम्हाला तुमच्या आध्यात्मिक विकासाला गती द्यायची आहे. तुमचे उद्दिष्ट पूर्ण करण्यासाठी, तुम्हाला अनेक गोष्टी करणे आवश्यक आहे, जसे की:

?         ध्यान करण्याची तुमची शिस्त वाढवणे

?         अधिक सेवा करणे

?         सखोल आध्यात्मिक तत्त्वे आणि अनुभव समजून घेण्यासाठी तुमचे मन धारदार करणे

?         संतुलित जीवन जगण्यासाठी तुमचे कार्य महत्त्वाचे

?         आध्यात्मिक वेळापत्रक सुसंवाद साधा

?         तुमची ध्येये साध्य करण्यासाठी शक्तिशाली आध्यात्मिक पद्धतींची रचना तयार करा

तथापि, जर तुमच्याकडे (उदाहरणार्थ) नियमितपणे ध्यान करण्याची इच्छाशक्ती आणि शिस्त कमी असेल, तर आध्यात्मिक विकास मंद होईल. त्यामुळे इच्छूकाने इच्छाशक्तीचे प्रथम किरण गुण विकसित करण्यावर लक्ष केंद्रित करणे महत्त्वाचे आहे. ध्यान करण्याच्या इच्छाशक्तीच्या आधारे लक्ष्यांवर दृढ लक्ष केंद्रित केल्याशिवाय, कधीकधी तुमची आध्यात्मिक ध्येये पूर्ण करणे कठीण होते.

आणखी एक उदाहरण घेऊ. समजा तुम्हाला तुमची आर्थिक परिस्थिती सुधारायची आहे. तुम्हाला आवश्यक असलेल्या गोष्टींपैकी एक म्हणजे बुद्धिमत्ता (किंवा 3री किरण ऊर्जा) लागू करा. तुमचे डोके न वापरता श्रीमंत होणे तुम्हाला शक्य आहे असे वाटते का? योग्य नियोजन म्हणून प्रकट होणारे बुद्धिमत्तेचे पैलू गहाळ झाले तर तुमची आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करणे कठीण होईल. म्हणून, किरणांचे सखोल आकलन आपल्याला आपली सामर्थ्ये आणि सुधारणेची क्षेत्रे समजून घेण्यास मदत करेल. एकदा तुम्ही तुमच्या सुधारणेची क्षेत्रे ओळखण्यात सक्षम झालात की, तुम्ही तुमचा कमकुवतपणा दूर करण्यासाठी काम करू शकाल-परिणामी तुमची उद्दिष्टे पूर्ण करणे सोपे होईल. व्यवसाय व्यवस्थापन आणि सात किरण एखाद्या संस्थेमध्ये वेगवेगळे लोक एकाच मुद्याबद्दल अनेकदा वेगवेगळे अर्थ लावतात (जे सर्व एखाद्या विशिष्ट दृष्टिकोनातून पाहिले असता ते बरोबर असू शकतात). अशा वैविध्यपूर्ण निष्कर्षांमागील एक कारण म्हणजे लोक कधीकधी एकाच परिस्थितीकडे वेगवेगळ्या दृष्टिकोनातून पाहतात. मास्टर चोआच्या मते, सात किरणांना समजून घेतल्याने तुम्हाला लोकांना जसे आहेत तसे पाहण्याची... वेगवेगळ्या पैलूंमधून, वेगवेगळ्या पैलूंमधून लोकांना पाहून तुमची समज अधिक खोलवर जाते.

विशेषत:, मास्टर चोआ आध्यात्मिक व्यवसाय व्यवस्थापन कार्यशाळा ही गूढ शिकवण व्यवसाय व्यवस्थापनासाठी कशी लागू केली जाऊ शकते याच्या विज्ञानात सखोल विचार करते. मास्टर चोआच्या मते, ‘प्राचीन गूढ शिकवणींनुसार, सात किरणांद्वारे व्यवस्थापन निर्मिती प्रक्रियेत वापरल्या जाणाऱ्या सात ऊर्जा प्रतिबिंबित करते. तुम्हाला यशस्वी व्हायचे असेल तर देवाच्या व्यवस्थापन प्रणालीची कॉपी करा!’ विशेष म्हणजे या शिकवणींचा उपयोग संस्थात्मक रचनेसाठीही केला जाऊ शकतो.

-आज्ञा कोयंडे