शहरातील कारखान्यांमध्ये यंत्रसामग्री वाढली

वृत्तसंस्था/ नवी दिल्ली

देशातील 10 सर्वात मोठ्या औद्योगिक क्षेत्रांमध्ये गुंतवणूक झपाट्याने वाढली, जे एकूण कारखान्यातील रोजगाराच्या सुमारे 70 टक्के आहे, परंतु नवीन नोकऱ्यांचा वेग मंदावला. ही माहिती उद्योगांच्या वार्षिक सर्वेक्षण (एएसआय) 2023-24 च्या अहवालात दिसून आली आहे.

यंत्रांवर वाढती अवलंबित्व

10 पैकी 9 उद्योगांमध्ये, यंत्रसामग्री आणि उपकरणांवर खर्च केल्याने नवीन नोकऱ्यांमध्ये वाढ झाली आहे. फक्त वाहन आणि ट्रेलर उत्पादन उद्योगात कामगारांची संख्या (8.6टक्के) यंत्रसामग्रीमधील गुंतवणुकीपेक्षा किंचित जास्त होती (6.8टक्के). त्याच वेळी, कापड उद्योगातील कंपन्यांनी यंत्रांवर खर्च वाढवला आहे, परंतु रोजगार कमी झाला आहे, म्हणजेच लोकांसाठी कमी नोकऱ्या उपलब्ध झाल्या आहेत, असेही प्राप्त अहवालामधून सांगितले आहे.

तज्ञांचे म्हणणे आहे की, आता कंपन्यांना यंत्रांमध्ये गुंतवणूक करणे अधिक फायदेशीर वाटते, कारण यंत्रे काम जलद आणि अधिक अचूकपणे करतात. तसेच, कठोर कामगार कायद्यांमुळे कंपन्या अधिक लोकांना कामावर ठेवण्याचे टाळतात. अझीम प्रेमजी विद्यापीठातील अर्थशास्त्रज्ञ अमित बसोले यांच्या मते, ‘आता ही प्रवृत्ती कायमस्वरूपी बनली आहे. कापडासारख्या उद्योगांमध्येही आता यंत्रांचा वापर खूप वेगाने वाढत आहे.

टाटा सामाजिक विज्ञान संस्थाचे प्राध्यापक बिनो पॉल म्हणाले की, यंत्रांचा वापर देखील वाढत आहे.  गुंतवणूक आणि रोजगार यांच्यातील वाढती दरी एएसआय अहवाल दर्शवितो की भांडवली गुंतवणुकीचा वेग सलग दुसऱ्या वर्षी वाढला आहे, परंतु गुंतवणूक आणि रोजगार वाढीमधील अंतर सात वर्षांत सर्वात जास्त वाढले आहे. हे सुमारे 6.3 टक्के आहे.

गुंतवणूक वाढली, पण रोजगार नाही

अहवालानुसार, या 10 क्षेत्रांमध्ये स्थिर भांडवलात सरासरी 12.6 टक्के वाढ झाली आहे म्हणजेच यंत्रसामग्री, जमीन आणि इतर स्थिर मालमत्तेतील गुंतवणूक. परंतु या कारखान्यांमध्ये काम करणाऱ्या लोकांच्या संख्येत फक्त 7.8 टक्के वाढ झाली आहे. याचा अर्थ कंपन्यांनी यंत्रसामग्रींमध्ये जास्त पैसे गुंतवले, परंतु नवीन लोकांना कमी ठेवण्यात आले.