लोकमान्य सोसायटी : प्रवास सक्षमीकरणाचा, वसा आदर्श सेवेचा

लोकमान्य मल्टिपर्पज सहकारी संस्थेची 31 ऑगस्ट 1995 रोजी स्थापना : चार राज्यांमध्ये 213 शाखा : तऊणांना रोजगार देणे हाच उद्द्sश

डॉ. किरण डी. ठाकुर आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी स्थापन केलेल्या लोकमान्य मल्टिपर्पज को-ऑप. सोसायटीने सुमारे तीन दशकांच्या उल्लेखनीय प्रवासात सहकार क्षेत्रात स्वत:चे स्थान निर्माण केले आहे. बेळगाव येथे आपल्या विनम्र सेवेचा वसा घेऊन सुरुवात करून, आता लोकमान्य सोसायटी चार राज्यांमध्ये 213 शाखांसह एक मजबूत सहकारी संस्था बनली आहे. कर्नाटक, महाराष्ट्र, गोवा आणि दिल्ली राज्यात संस्थेच्या शाखा कार्यरत आहेत. तरुणांना रोजगार उपलब्ध करून देणे, नवव्यावसायिकांना आर्थिक पाठबळ देणे आणि वंचितांसाठी जीवनाचा दर्जा सुधारणे, अधिकाधिक लोकांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनविणे हा निर्भेळ उद्देश आहे.

स्थापना आणि प्रारंभीक वर्षे

लोकमान्य मल्टिपर्पज सहकारी संस्थेची स्थापना 31 ऑगस्ट 1995 रोजी टिळकवाडी, बेळगाव येथे झाली. येथेच पहिली शाखा उघडण्यात आली. ही केवळ नवीन सहकाराची सुरुवात नव्हती तर आर्थिक साहाय्य प्रदान करण्याच्या दृष्टिकोनाची जाणीव होती. नवोदित उद्योजक आणि तऊणांना रोजगाराच्या संधी देणे हीच डॉ. ठाकुर यांची स्पष्ट दृष्टी होती. ‘व्यक्तींना त्यांची स्वप्ने साध्य करण्यासाठी आणि समाजासाठी सकारात्मक योगदान देण्यासाठी सक्षम बनवा’ हा संदेश डॉ. किरण ठाकुर यांनी आपल्या समविचारी सहकार्यांना दिला. 2002 पर्यंत सोसायटीची लक्षणीय वाढ झाली आणि मल्टिस्टेट को-ऑपरेटिव्ह सोसायटी म्हणून नोंदणीकृत झाली. ज्यामुळे ती कर्नाटकच्या पलीकडे तिच्या कार्याचा विस्तार करू शकली. हा टप्पा महत्त्वाचा होता. कारण त्याने भविष्यातील विस्ताराचा पाया घातला आणि अधिक लोकांपर्यंत पोहोचण्याची क्षमता वाढवली.

नावीन्यपूर्ण उपक्रम

लोकमान्य मल्टिपर्पज को-ऑपरेटिव्ह सोसायटी आपल्या सदस्यांच्या आणि ग्राहकांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी सतत विकसित होत आहे. सोसायटीने डायरेक्ट सेल्स एजंट (अ) मॉड्युल सादर केले व त्यामुळे जास्तीत सभासदांपर्यंत पोहोचण्याचा मार्ग सुकर झाला. 2022 मध्ये लोकमान्य सोसायटीच्या विविध व्यवसाय सेवा या म्युच्युअल फंड्स कंपनींना परिचित झाल्या. त्यांनी लोकमान्य सोसायटीशी सामंजस्य करार केला आणि म्युच्युअल फंड क्षेत्रात लोकमान्य सोसायटीचा प्रवेश झाला. हे पाऊल त्याच्या सेवांची व्याप्ती वाढवण्यासाठी आणि जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी धोरणात्मक होते. लोकमान्य वेल्थ अॅडव्हायझर मॉड्युलच्या परिचयाने बँकिंग व्यतिरिक्त आर्थिक नियोजन आणि सल्लागार सेवांचा समावेश करून त्यांच्या सेवांमध्ये आणखी वाढ केली. पारंपरिक बँकिंग व्यतिरिक्त सोसायटी जीवन विमा, सामान्य विमा, आरोग्य विमा, म्युच्युअल फंड, विदेशी मुद्रा व्यापार, कर्ज, सुवर्ण कर्ज, आदरातिथ्य सेवा आणि शैक्षणिक समर्थन यासह सेवांची विस्तृत श्रेणी प्रदान करते. ज्येष्ठ नागरिक, सशस्त्र दलातील कर्मचारी आणि कार्यरत महिलांसाठी विशेष योजना तयार केल्या आहेत. ज्यात विविध गटांसाठी समाजाची सर्वसमावेशकता आणि समर्थनाची बांधिलकी दिसून येते.

सामाजिक बांधिलकी

लोकमान्य सोसायटीने मानवतेच्या हेतूने सातत्याने आपली बांधिलकी दाखवली आहे. नैसर्गिक आपत्तीच्या काळात विविध उपक्रमांना उदारपणे पाठिंबा दिला आहे. ‘पंतप्रधान निधी’ आणि कर्नाटक, महाराष्ट्र आणि गोवा या राज्यांच्या मुख्यमंत्री निधीसाठी महत्त्वपूर्ण देणग्या दिल्या आहेत. या व्यतिरिक्त लोकमान्य सोसायटीने वीर नारींना पाठिंबा देणाऱ्या संघटनांमध्ये योगदान दिले आहे. कणेरी मठ, रोटरी इंटरनॅशनल, लायन्स क्लब, मराठा लाईट इन्फंट्री रेजिमेंट सेंटर अशा अनेक समाजसेवी संस्थांना भरघोस मदत केली आहे. सामाजिक कल्याणासाठी आपली कटिबद्धता सिद्ध केली आहे. शैक्षणिक क्षेत्रात लोकमान्य सोसायटीने भरीव मदत केली आहे. सावंतवाडी येथील माई इन्स्टिट्यूट ऑफ हॉटेल मॅनेजमेंट, पी. आर. धुरी महाविद्यालय, देशभक्त शंकरराव गवाणकर महाविद्यालय, जांबोटी येथे बाबुराव ठाकुर पदवीपूर्व महाविद्यालय, खानापूरमध्ये रावसाहेब वागळे महाविद्यालय अशा अनेक संस्थांना मदत केली आहे.

सांस्कृतिक आणि संगीत योगदान

गेल्या 29 वर्षांपासून लोकमान्य सोसायटी ही सांस्कृतिक आणि संगीतमय कार्यक्रम आयोजित करण्यासाठी ओळखली जाते. सवाई गंधर्व, भीमसेन महोत्सव, वसंतोत्सव, स्वर झंकार आणि कार्तिकोत्सव हे भारतीय शास्त्रीय संगीत आणि संस्कृतीचे जतन आणि संवर्धन करण्याच्या समाजाच्या बांधिलकीची उल्लेखनीय उदाहरणे आहेत. पंडित हरिप्रसाद चौरासिया, झाकीर हुसेन, विश्वमोहन भट्ट, पंकज उधास, राहुल देशपांडे, महेश काळे, पंडित निलाद्री कुमार, विजय घाटे, हरिहरन, केतकी पंडित आणि श्रीनिवास जोशी यासारख्या नामवंत कलाकारांनी हे कार्यक्रम सादर केले आहेत.

लोकमान्य मातृभूमी पुरस्कार

राष्ट्र उभारणीत महत्त्वपूर्ण योगदान देणाऱ्या उत्कृष्ट व्यक्तींचा सन्मान करण्यासाठी लोकमान्य सोसायटीने ‘लोकमान्य मातृभूमी पुरस्कार’ सुरू केला. विविध क्षेत्रातील असाधारण योगदानाला हा पुरस्कार दिला जातो. शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे, प्रख्यात शास्त्रज्ञ डॉ. रघुनाथ माशेलकर, अर्थतज्ञ आणि बँकर एकनाथ ठाकुर आणि पतंजली योगपीठाचे आचार्य बाळकृष्ण महाराज यांचा या प्रतिष्ठित पुरस्काराच्या प्राप्तकर्त्यांमध्ये समावेश आहे. लोकमान्य सोसायटीचा उल्लेखनीय प्रवास ही उत्कृष्ट सेवेची आदर्श कहाणी आहे. बेळगावमधील माफक सुरुवातीपासून ते अनेक राज्यांमध्ये विस्तृत नेटवर्कपर्यंत संस्थापक अध्यक्ष डॉ. किरण ठाकुर यांच्या दूरदर्शी, धडाकेबाज नेतृत्वाची प्रचिती आहे. दहा लाखांहून अधिक समाधानी ग्राहक हीच खरी लोकमान्य सोसायटीची लोकमान्यता आहे. डॉ. किरण ठाकुर यांचे योग्य व्यक्तीस योग्य काम या धोरणामुळे लोकमान्य सोसायटी अनुभव व तऊणाई यांचा योग्य मिलाफ आहे. अनुभवी वरिष्ठ अधिकारी तरुणांना योग्य मार्गदर्शन देऊन नवीन नेतृत्व तयार करीत आहेत. विविध सेवांची श्रेणी, नावीन्यपूर्ण उपक्रम आणि समाजकल्याणाची बांधिलकी यातून सेवा आणि सशक्तीकरणाचा कायमचा वारसा दिसून येतो. ज्या वेगाने लोकमान्य सोसायटी विकसित होत आहे, ती अनेकांसाठी आशा आणि प्रगतीचा किरण बनली आहे. जी सहकार्याची भावना आणि समाज विकासाला चालना देत आहे.

वाढ अन् विस्तार: लोकमान्य मल्टिपर्पज को-ऑप. सोसायटीचे प्रमुख टप्पे...

• 2002 : मल्टिस्टेट को-ऑपरेटिव्ह सोसायटी म्हणून नोंदणी.
• 2008 : मध्ये लोकमान्य सोसायटीला मल्टिपर्पज सोसायटीचा दर्जा प्राप्त झाला व काही वर्षात ही सोसायटी भारतातील सर्वात मोठी बहुउद्देशीय व बहुराज्य संस्थांपैकी एक बनली. शिक्षण, विमा, म्युच्युअल फंड, गोल्ड लोन, मायक्रो लोन, रियल इस्टेट, फॉरेक्स, हॉस्पिटॅलिटी यासारख्या बहुउद्देशीय उपक्रमांनी त्यांनी आपले पंख पसरले.
• 2010 : लोकमान्य ग्रंथालयाची स्थापना, 2,000 आजीवन सभासद असलेले ग्रंथालय आणि 1,00,000 पुस्तकांचा संग्रह. या उपक्रमाने शिक्षण व ज्ञानाचा प्रसार करण्यासाठी समाजाची बांधिलकी अधोरेखित केली.
• 2012 : पुण्यातील लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांच्या केसरीवाड्यात 100 व्या शाखेचे उद्घाटन, लोकमान्य टिळकांच्या प्रति सादर केलेला सन्मान म्हणून या शाखेचे उद्घाटन करण्यात आले. लोकमान्य टिळकांच्या आदर्शांनी डॉ. किरण ठाकुर यांना प्रेरणा दिली.
• 2017 : गोवा राज्याचे तत्कालीन मुख्यमंत्री श्री. मनोहर पर्रीकर यांनी 200 व्या शाखेचे उद्घाटन केले आणि राज्यामध्ये तिची उपस्थिती आणखी मजबूत झाली. गोवा राज्यात मडगाव व म्हापसा येथे लोकमान्य सोसायटीची क्षेत्रीय कार्यालये असून 49 शाखांचे कार्य राज्यभर कार्यान्वित आहे.
• 2020 मध्ये लोकमान्य सोसायटीने 25 वा वर्धापन दिन साजरा केला. समर्पित सेवा आणि सक्षमीकरणाचे पाव शतक पूर्ण केले. हा मैलाचा दगड ‘लोकमान्य’च्या विविध प्रकारच्या सेवांद्वारे अनेक व्यक्तींचे जीवन सुधारण्याच्या यशस्वी प्रवासाचा दाखला होता.
• 2021 मध्ये वंचित समुदायांचे जीवनमान सुधारण्याची जबाबदारी ओळखून, सोसायटीने ‘लोककल्प फाउंडेशन’ सुरू केले. हा कॉर्पोरेट सामाजिक बांधिलकी  उपक्रम पश्चिम घाटातील घनदाट जंगलातील, विशेषत: बेळगाव जिल्ह्यातील कणकुंबी आणि चोर्ला भागातील 32 गावे दत्तक घेण्यावर आणि त्यांना पाठिंबा देण्यावर लक्ष केंद्रित करतो. ‘लोककल्प फाउंडेशन’ आरोग्यसेवा, शैक्षणिक साहित्य यासारख्या अत्यावश्यक सेवा पुरवते आणि जागऊकता मेळावे आयोजित करते, ज्यामुळे स्थानिक नागरिकांची सोय होत आहे.

-प्रतिनिधी