भारत जागतिक भांडवली बाजाराचे नेतृत्त्व करण्यास तयार?

जगातील अन्य बाजारांसोबत तुलना : विविध रेटिंग्स संस्थांचा कल भारताच्या बाजूने

वृत्तसंस्था/  नवी दिल्ली

2023 हे वर्ष अनेक भू-राजकीय अनिश्चितता आणि अशांततेचे वर्ष होते. असे असूनही, भारतीय शेअर बाजाराने प्रमुख जागतिक बाजारांपेक्षा चांगली कामगिरी केली आहे. या कारणास्तव, जागतिक बँक, वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम, आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (आयएमएफ) आणि मॉर्गन स्टॅनले सारख्या प्रतिष्ठित संस्थांनी जागतिक मंदीच्या काळात भारताला एक चमकणारी अर्थव्यवस्था म्हणून वर्गीकृत केले आहे. किंबहुना, भारत हा जागतिक स्तरावर सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या प्रमुख बाजारपेठांपैकी एक म्हणून उदयास आला आहे.

यातील सर्वात महत्त्वाचे घटक म्हणजे पाच अंतर्गत कारणे -लोकसंख्याशास्त्र, डिजिटलायझेशन, डिकार्बोनायझेशन, मुत्सद्दीपणा आणि आत्मनिर्भरता. मात्र, आता भारतीय भांडवली बाजारात दीर्घकालीन बुल मार्केट बाह्य कारणांमुळे अपेक्षित आहे. तीन प्रमुख जागतिक भांडवली बाजारांनी (यूएस, युरोप आणि जपान) काही काळानंतर त्यांच्या प्रमुख निर्देशकांवर जोरदार ब्रेकआउट दर्शवले आहे. या बाजारपेठा महत्त्वाच्या आहेत कारण त्यांचा वाटा जगातील एकूण मार्केट कॅपपैकी 85 टक्के आहे आणि ते सर्व आजीवन ब्रेकआउट्सवर आहेत. आजीवन ब्रेकआउट सामान्य ब्रेकआउटपेक्षा खूप वेगळे आहे.

याचा अर्थ गुंतवणूकदार बाजारात चढ्या किमतीतही शेअर खरेदी करण्यास तयार असतात. ही स्थिती गुंतवणूकदारांच्या सकारात्मक भावना, चांगला कॉर्पोरेट नफा आणि आर्थिक वाढीसाठी अनुकूल वातावरण दर्शवते. या क्रमाने जगातील तीन मोठ्या बाजारपेठांचा अभ्यास केला तर भारताबाबतही ते स्पष्ट होते. तीन प्रमुख जागतिक भांडवली बाजारातील चढ-उतार समजून घेऊया.

एस अॅण्ड पी  500

एस अॅण्ड पी 500  आणि डॉन जोन्स इंडस्ट्रीयल अॅव्हरेज हे युनायटेड स्टेट्समधील प्रमुख शेअर बाजार निर्देशांक आहेत. एस अॅण्ड पी 500 हे एकत्रित बाजार कार्यक्षमतेचे चांगले सूचक मानले जाते कारण ते युनायटेड स्टेट्सच्या विविध क्षेत्रांमध्ये व्यवसाय करणाऱ्या 500 सर्वात मोठ्या कंपन्यांचे प्रतिनिधित्व करते. यात डाऊपेक्षा उद्योगांचे विस्तृत प्रतिनिधित्व आहे

जेव्हा फेडरल बँकेने 2022 मध्ये व्याजदर सातत्याने वाढवले, तेव्हा एस अॅड पी 500 निर्देशांकात लक्षणीय घट झाली. त्यानंतर हा निर्देशांक त्याच्या सर्वोच्च पातळीपासून सुमारे 28 टक्क्यांनी घसरला होता. तथापि, या निर्देशांकाने डिसेंबर 2023 मध्ये त्याचे नुकसान भरून काढले आहे. एस अॅड पी 500 निर्देशांकाने गेल्या जानेवारीत निर्णायक आजीवन ब्रेकआउट दिला.

युरो -50

युरो स्टोक्स 50  हा एस अॅड पी 500 प्रमाणेच युरोपियन शेअर बाजाराचा एक अग्रगण्य निर्देशांक आहे. हा एक निर्देशांक आहे जो युरोपमधील शीर्ष 50 सर्वात मोठ्या कंपन्यांची कामगिरी दर्शवितो. जगभरातील शेअर बाजारातील तज्ञ त्यावर बारकाईने लक्ष ठेवतात यावरून या निर्देशांकाचे महत्त्व समजू शकते. आक्रमक व्याजदर वाढ आणि युक्रेन-रशिया युद्धामुळे या निर्देशांकात मोठी घसरण झाली. हा निर्देशांक त्याच्या सर्वोच्च पातळीपासून सुमारे 36 टक्क्यांनी घसरला होता. तथापि, एवढी घसरण होऊनही, या निर्देशांकानेही नेत्रदीपक सुधारणा केली आहे आणि डिसेंबरमध्ये आजीवन ब्रेकआउट नोंदवले आहे.

निक्की 225

अमेरिका आणि युरोप नंतर जपान ही तिसरी मोठी जागतिक बाजारपेठ आहे. जपानचा लोकप्रिय निर्देशांक-निक्की 225 हा गेल्या 35 वर्षांपासून कायम अव्वल बाजार मानला जात आहे. या कारणास्तव, शेअर बाजारातील अनेक तज्ञ इक्विटी आधारित योजना आणि धोरणे तयार करताना या निर्देशांकाचा फारसा विचार करत नाहीत. या निर्देशांकात जानेवारी 1990 च्या उच्च पातळीपासून 80 टक्के घसरण नोंदवली गेली आहे. परंतु या निर्देशांकाने फेब्रुवारी 2024 मध्ये मागील 35 वर्षांचा उच्चांक मोडून एक नवीन आयुष्यभराचा ब्रेकआउट दिला आहे.

भारतीय बाजाराचा मजबूत प्रवास

जगातील या तिन्ही मोठ्या बाजारपेठांचे जागतिक ट्रेंड येत्या काही वर्षांत मोठ्या वाढीचे संकेत देत आहेत. लक्षात घेण्यासारखी गोष्ट अशी आहे की दरम्यान, भारताच्या निफ्टी 50 ने सुमारे 6 महिन्यांपूर्वी आजीवन ब्रेकआउट दिले आहे. आता, मासिक एयूएममधील लक्षणीय वाढ (म्युच्युअल फंड मालमत्तेचे एकूण मूल्य), नवीन गुंतवणूकदारांच्या संख्येत सातत्याने होणारी वाढ, अनुकूल व्यवसाय वातावरण, प्रगतीशील धोरणात्मक सुधारणा आणि तिसऱ्या तिमाहीत मजबूत जीडीपी वाढीचा दर लक्षात घेता, भारतीय शेअर बाजार देखील ठळकपणे झेपावला आहे. दीर्घ कालावधीसाठी शोधत आहे. भविष्यात जागतिक बाजारपेठेचे नेतृत्व करण्यास तयार आहे. आयटीच्या या पुढच्या लाटेत. आणि खाजगी बँका देखील योगदान देतील. तथापि, या काळात, लक्षात ठेवा की शेअर बाजारात सुधारणा येतच राहतील.